بازاریابی (Marketing) و انواع آن
زمان تخمینی مطالعه:‌ 8 دقیقه

اگر از شما به عنوان یک متخصص بازاریابی بپرسند “بازاریابی چیست؟”، یا از شما بخواهند آن را تعریف کنید، به راحتی قادر به تعریفش خواهید بود؟ به راستی بازاریابی (Marketing) و انواع آن در ذهن شما چه معنایی دارد؟ خدمات مشاوره برندینگ و مشاوره بازاریابی از راهکارهای توسعه کسب و کارها در مجموعه بیلاودمارکتینگ است.

موسسه خبرگان بازاریابی (Chartered Institute of Marketing) بازاریابی را این چنین شرح می­دهد : “مدیریت فرآیند شناسایی، پیش بینی و ارضای نیازهای مشتری به شکلی سودآور”.

انجمن بازاریابی آمریکا (The American Marketing Association)  آخرین تعریف از بازاریابی در سال 2013 را اینگونه تصویب نموده  است: ” بازاریابی، مجموعه­ ای از فعالیت ها و فرایندهای ایجاد، انتقال، ارسال و تبادل هر آنچه که برای مشتریان، ارباب رجوع، شرکای تجاری و در کل برای جامعه ارزشمند باشد، است.”
بازاریابی یا همان مارکتینگ با یک ایده جدید یا یک محصول نوآورانه آغاز نمی­ شود، بلکه نقطه آغاز و پایان هر کسب و کاری بازاریابی است و محوریت بازاریابی را نیز مشتری (Customer) تشکیل می دهد.

در واقع فرآیند بازاریابی(Marketing) حتی قبل از آنکه مشتری وارد چرخه ی کسب و کار شود، آغاز می شود، نه زمانی که محصول آماده فروش است.
در پاسخ به اینکه” بازاریابی چیست” باید گفت بازاریابی فرایند مشتاق کردن مخاطبین به محصولات ویا خدمات است. این فرآیند با انجام تحقیقات بازار آغاز و با تحلیل رفتار مصرف کننده یا مشتریان، بهبود سفر مشتری، شناخت کامل خواسته ها و نیازهای بازار هدف، نگهداشت مشتریان، و افزایش سهم بازاربرای برند ادامه خواهد داشت.

حضور بازاریابی در عرصه تجارت از زمان مبادلات پایاپای وجود داشته و در طول قرن ها با رشد و پیشرفت تجارت مفهوم مارکتینگ و فعالیت های مارکتینگ نیز کاملتر شده است. مارکتینگ به عنوان یک علم در طی چند قرن اخیر دو بار دستخوش تحولات پایه ای و اساسی شده : یکبار با ظهور انقلاب صنعتی و بار دوم با ظهور علم فناوری اطلاعات در عرصه تجارت که در نهایت منجر به شکل گیری مفهوم دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing) شد.

امروزه بازاریابی متاسفانه یا خوشبختانه به نوعی با زندگی انسانها و بیشتر تصمیماتی که می گیرند، از انتخاب محل زندگی و دانشگاه گرفته تا سبک زندگی و حتی کتابی که می خوانند، عجین شده که خود نشات گرفته از مفاهیم جدیدی است که در این علم تعریف می شوند و معنا می یابند. مثل بازاریابی پارتیزانی ، بازاریابی مویرگی، بازاریابی حسی، و بازاریابی قطره ای که همگی از جمله مفاهیم جدید در مارکتینگ محسوب می شوند.

بازاریابی با تمام جنبه های مختلف کسب و کار مرتبط است، از توسعه و تولید محصول گرفته تا روش های مختلف توزیع محصول و خدمات، قیمت گذاری، استراتژی های فروش، تبلیغات، روابط عمومی و خدمات پس از فروش به مشتریان.

یادتان باشد که در مارکتینگ مشتریان شما تنها به افرادی که محصول شما را از قفسه­ ها خریداری می ­کنند یا از خدماتتان استفاده می کنند، محدود نمی­ شوند بلکه سرمایه گذاران، توزیع­ کنندگان، خرده ­فروشان و دیگر ذینفعان نیز به نوعی مشتریان شما هستند، که تنها نحوه تعاملشان با برند شما متفاوت است.
گاهی مارکتینگ (Marketing) به اشتباه مترادف با تبلیغات (Advertising) در نظر گرفته می شود، در صورتی که اگر بازاریابی را یکی از چرخ دنده های اصلی کسب وکار بدانیم، تبلیغات تنها جزئی از این چرخ دنده است.

برخی هم مارکتینگ (Marketing)را به اشتباه برابر با فروش (Sales)می دانند. به عقیده ی این افراد فروش همان بازاریابی است. در حالی که مارکتینگ و فروش به هیچ وجه یکسان نیستند، و  فروش بخشی از فرایند بازاریابی را تشکیل می دهد.

بازاریابی فراتر از ترفیع، فروش، و تبلیغات است.

بازاریابی یکی از بخش های اصلی کسب و کار است که تمرکزش بر افزایش و نگهداشت مشتریان فعلی و دستیابی بیشتر به مشتریان بالقوه و تبدیل آنها به مشتریان بالفعل است.

بازاریابی (Marketing) چهار بخش را در بر می گیرد :

• شناخت مشتریان و محیط خارجی کسب وکار به جزیی­ترین شکل ممکن
• شناسایی فرصتها و توسعه استراتژی برای سرمایه­ گذاری روی آنها
• استفاده از ابزارهای مارکتینگ برای تحقق اهداف اصلی کسب و کار
• سنجش نتایج فعالیت ها و تدوین فرایند بهبود مستمر به منظور توسعه کسب و کار

هدف بازاریابی

برای آشنایی با اصول بازاریابی و فروش، بیایید ببینیم هدف از بازاریابی چیست. در نگاه نخست، به نظر می‌رسد که بازاریابی صرفا روشی برای مطرح کردن کسب‌وکار است. همان‌طور که کسب‌وکارهای بی‌شماری در سراسر دنیا پی برده‌اند، تنها آگهی دادن و نصب تبلیغ منجر به سرازیر شدن گروه مشتریان به سمت شما نمی‌شود. برای ایجاد کمپین بازاریابی موفق، باید پژوهش‌های قابل اطمینانی در مورد رفتار خریدار و نیازهای مشتری احتمالی صورت بگیرد. تلاش‌های بازاریابی به منظور به انجام رساندن یکی از موارد زیر طراحی می‌شوند:

• به وجود آوردن مشتریان جدید: فعالیت‌های بازاریابی احتمالا اولین مرحله‌ی نمایش کسب‌وکارتان به مشتریان احتمالی است. با وجود دنیای عظیمی از پیشنهادهای موجود، مدیر باید استراتژی‌هایی را به وجود آورد که باعث شود مخاطب آنچه را که شما پیشنهاد می‌دهید و دلیل اینکه مردم به کسب‌وکار شما روی می‌آورند تا نیازهای‌شان را برآورده کنند به خاطر آورد. شناخت موفقیت‌آمیز برند زمانی به وجود می‌آید که مردم بدانند محصول یا خدمات از شرکت شما ارائه می‌شود. هدف از این بازاریابی، دعوت از مشتریان احتمالی برای امتحان محصولات یا خدمات شماست.
• افزایش مقدار خرید: پس از آنکه محصول یا کالا ایجاد شد، اقدامات بازاریابی می‌توانند از طریق پیشنهاد آیتم‌های بیشتر به همان مشتریان، بر افزایش عامل وفاداری متمرکز شوند. ترکیب مجموعه‌ای از محصولات، روش موثری برای ترغیب مقادیر خرید بیشتر است. تبلیغ کالاها یا چیزهای اضافی در کنار پیشنهاد اصلی نیز می‌تواند خرید یک‌باره را افزایش دهد.
• افزایش بسامد خرید: پیشنهاد، چه محصول ماندگاری مانند اتومبیل باشد و چه خدمات یک‌باره، استراتژی بازاریابی باید شامل فعالیت‌هایی باشند که موجب تکرار خرید می‌شوند. برخی از استراتژی‌ها شامل عضویت در گروه یا کوپن‌هایی برای خریدهای آتی هستند. برنامه‌های وفاداری مشتری به خریداران، دلایلی مثل مشوق‌های سخاوتمندانه، برای باقی ماندن با شرکت ارائه می‌دهد. برنامه‌ی خوب می‌تواند سرمایه‌ای قوی برای حفظ رشد بلندمدت باشد، با این حال برخی از تحلیل‌گران بازاریابی استدلال می‌کنند که به وجود آمدن بازده مشتری وفادار، حدود ۱۸ ماه طول می‌کشد.

برخی از انواع بازاریابیها

اگر هم اکنون به سراغ مرورگر اینترنت خود بروید و عبارت “انواع بازاریابی” را جستجو کنید، با نتایج بیشماری رو به رو می شوید. هر یک از انواع بازاریابی در نهایت به دنبال جلب توجه مخاطب و شناساندن برند و محصول به آنها است اما کانال و استراتژی که هریک از آن بهره می برند سبب می شود بازاریابی، انواع مختلفی پیدا کند.

با گسترش دانش و ورود رشته های دیگری همچون عصب شناسی و روانشناسی به دنیای بازاریابی، حوزه های میان رشته ای فراوانی در عرصه ی بازاریابی ظهور پیدا کرده است. از این بین می توان به بازاریابی حسی (Sensory Marketing)، بازاریابی هیجانی (Emotional Marketing)، بازاریابی عصبی (Neuro Marketing) و بازاریابی سببی (Cause Marketing) اشاره کرد.

در بازاریابی حسی به 5 حس افراد و تحریک آنها برای جلب توجه مخاطب توجه می شود. در بازاریابی هیجانی به عواطف و تحریک احساساتی از قبیل ترس، عشق، دلسوزی و حتی تنفر، توجه می شود و سعی بر آن است که به این ترتیب افراد، احساسی را تجربه کنند که تاثیر ماندگار داشته باشد. بازاریابی سببی از عواملی که مورد توجه مصرف کنندگان است، استفاده می کنند تا به این واسطه توجه آنها را به سوی محصول یا برند مورد نظر جلب کند، در این نوع بازاریابی عمدتاً از امور خیرخواهانه برای جلب توجه مخاطبان استفاده می شود، مثلا اجرای کمپینی که به حمایت از کودکان سرطانی برگذار شده است نوعی از بازاریابی سببی می باشد. در بازاریابی عصبی بیشتر به ناخودآگاه افراد توجه می شود، سعی بر آن است که از طریق شاخص هایی که از طریق تحقیقات به دست می آید به صورت غیر مستقیم به ذهن مشتریان نفوذ کنند و از این طریق بر تصمیم گیری آنها اثر بگذارند.

ظهور اینترنت و تجارت الکترونیک نیز به نوبه خود تاثیر چشمگیری در حوزه ی بازاریابی داشته است، شما عموماً با انواع دیجیتال مارکتینگ شامل بازاریابی شبکه های اجتماعی، سئو ، بازاریابی آنلاین، بازاریابی ایمیلی و بازاریابی محتوایی آشنا هستید. هر کدام از این نوع بازاریابی ها به دنبال آن هستند که از طریق بستر و ابزار خود، محتوایی را تولید کنند که برای مخاطب جذاب باشد، باعث افزایش تعامل آنها با برند شود و نهایتا در تصمیم گیری خرید آنها تاثیر گذاشته و منجر به ماندگاری برند در ذهن مشتری شود.

بازاریابی شبکه های اجتماعی امروزه با استقبال بی نظیری مواجه است، چرا که تغییر سبک زندگی مخاطبان سبب شده افراد بیشتر وقت خود را در شبکه های اجتماعی به سر ببرند و حضور موثر برندها در این بستر می تواند تضمین کننده ی موفقیت آنها باشد.

تولید و به اشتراک گذاری محتواهای رنگارنگ در قالب  فیلم های کوتاه و عکسهای جذاب و فریبنده از محصولات و خدمات برندها که گاهی نیز با واقعیت فاصله زیادی دارند، از طریق شبکه های اجتماعی (و بر پایه استراتژی های بازاریابی شبکه های اجتماعی) که به نوعی با سبک زندگی امروزه ما عجین شده اند، خود گواه دیگری است برآنکه امروزه بازاریابی جز جدا نشدنی از زندگی جوامع بشری شده است.

از انواع دیگر بازاریابی که بسیار جنجال برانگیز بوده و همیشه بین مفید بودن و قانونی بودن یا نبودن آن بحث است، بازاریابی شبکه ای است. در این مقاله به این مطلب اکتفا می کنیم که بازاریابی شبکه ای در بسیاری از کشورها از جمله ایران ممنوع است.