چاپ دیجیتال چیست و چه کاربردهایی دارد؟
زمان تخمینی مطالعه:‌ 14 دقیقه

در این مقاله قصد داریم تمام موارد، متریالها، پوششها، سطوح چاپی، قابلیتها مختلف و اونواع روشهایی که در چاپ دیجیتال وجود دارد را توضیح دهیم.

به طور کلی چاپ دیجیتال یک روش‌ تبدیل تصاویر دیجیتال به سطوح چاپی است. چاپ دیجیتال معمولا شامل چاپ حرفه ای در تیراژهای پائین توسط نشر رومیزی و دیگر منابع دیجیتال است که توسط چاپگرهای لیزی و چاپگرهای لارج فرمت و یا جوهرافشان حرفه ای انجام می‌شود.
با توجه به این که چاپ دیجیتال دارای هزینه بیشتری برای چاپ هر صفحه در مقایسه با روشهای سنتی مثل افست است ولی این قیمت بالاتر معمولا با صرفه جویی در هزینه های دیگری چون تهیه پلیت های چاپ انجام می‌شوند در تیراژهای کم تعداد جبران پذیر است.
چاپ دیجیتال امکان چاپ سریع پس از تقاضا در تیراژ کم را فراهم آورده و امکان تغییر طرح و محتویات آن در هر برگ چاپی را در اختیار می‌گذارد. همچنین در چاپ دیجیتال صرفه جویی در نیروی انسانی و توان رو به گسترش ماشین های چاپ دیجیتال در بالا بردن کیفیت چاپ، پایین آمدن هزینه تمام شده چاپ هر برگ چاپی و بالا رفتن تیراژ در چاپ دیجیتال به این معناست که چاپ دیجیتال در حال رقابت با چاپ افست و حتی پیشی گرفتن از آن می باشد. منظور از چاپ دیجیتال در بازار ، چاپ تونری به وسیله ی انواع چاپگرهای لیزری حرفه ای روی انواع کاغذ می باشد.

در چاپ دیجیتال که در آن دستگاه چاپ به یک کامپیوتر متصل می شود، کامپیوتری که اطلاعات مورد نظر برای چاپ شامل تصاویر و متن و غیره را به دستگاه چاپ دیجیتال فرستاده بعد دستگاه چاپ دیجیتال آنها را چاپ می کند. پس دستگاه چاپ دیجیتال دستگاهی است که به کامپیوتر متصل و اطلاعات را از آن دریافت می کند، مثل پرینترها. نکته قابل توجه این که در روش های رایج هم از فن آوری دیجیتال استفاده می شود اما به معنای وصل بودن آن ها به کامپیوتر به معنای دریافت تمام اطلاعات قابل چاپ نیست.

مثلا در چاپ افست ما برای تهیه ی فیلم و زینک و … از فن آوری دیجیتال استفاده می کنیم در ضمن ممکن است یک سری کنترل کننده دیجیتالی در ماشین چاپ باشد ولی این ها یک ارتباط غیر مستقیم است و می توان گفت استفاده غیر مستقیم از فن آوری دیجیتال می باشد. زمانی به یک دستگاه چاپ، چاپ دیجیتال گفته می شود که آن دستگاه اطلاعات را بصورت دیجیتالی و مستقیم دریافت کرده و آن را چاپ کند. دستگاه های چاپ دیجیتال هم دارای انواع مختلفی هستند و دارای تکنولوژی های متنوع می باشند، مثلا پرینتر جوهر افشان، چاپ لیزری در اندازه ها و ابعاد و کارایی های خاص خود، بزرگ و کوچک و همه به یک کامپیوتر وصل هستند.

تفاوت های اساسی چاپ دیجیتال با دیگر روشهای چاپ

چاپ دیجیتال با چاپ افست و لتر پرس تفاوت های اساسی دارد که از جمله این تفاوت‌ها :
– با حذف مراحل پیش از چاپ( لیتوگرافی)، فرآیند چاپ دیجیتال کوتاه تر می باشد.
– در چاپ دیجیتال هزینه چاپ به تعداد نسخه‌های چاپی ارتباطی ندارد و برای هر برگ چاپی هزینه ثابت است.
– در چاپ دیجیتال مواد باطله مثل: کاغذ و مواد شیمیایی کمتر می شود چون لازم به رسیدن به رنگ یا تنظیمات موقع چاپ نیست.
– در چاپ دیجیتال در هر دور چاپ میتوانید فایل متفاوتی را چاپ کنید چرا که در این روش از پلیت استفاده نخواهد شد.

کاربردهای چاپ دیجیتال 

چاپ در تیراژ محدود

در چاپ دیجیتال به دلیل حذف پلیت و چاپ مستقیم از کامپیوتر روی کاغذ و امکان کالیبراسیون دستگاه امکان چاپ در تیراژ محدود حتی یک نسخه با هزینه پایین وجود دارد به همین دلیل این روش چاپ دیجیتال برای مصارفی مثل تهیه نمونه و یا چاپ محصولات کم تعداد و سریع کاربرد زیادی دارد.

یک چاپگر دیجیتال برای چاپ میلیونها برگ ساخته نشده است،بلکه باید بتواند در طول مدت زمان عمر خود نهایتاً هزاران برگ چاپ کند که البته اینکار را خیلی خوب انجام می دهد،بنا بر این با توجه به هزینه تمام شده و سرعت کار،چاپ دیجیتال برای چاپ در تیراژ محدود عملیاتی و مقرون به صرفه می باشد.البته از سال 2010 فناوری های نوین در چاپ دیجیتال بکار گرفته شد که با استفاده از تکنولوژی نانو در جوهر و همچنین تغییر سیتم پاشش جوهر،چاپگر های دیجیتال جوهر افشان توانستند بسیاری از محدودیت ها را در زمینه سرعت و هزینه تولید کنار بزنند.

چاپ شخصی شده

در چاپ دیجیتال با توجه به وجود امکان چاپ در تیراژ محدود شما می توانید هر نسخه از محصول چاپی خود را متفاوت با نسخه قبلی چاپ کنید.

به عنوان مثال شما می توانید کارت تبریک‌های شخصی شده با تصاویر مختلف و یا کارت پرسنلی با طرحهای مختلف را در هر دور چاپ کنید. همچنین این قابلیت به شما امکان چاپ اطلاعات متغیر را می دهد. یعنی می توانید در هر نسخه چاپی خود اطلاعات متغیری را چاپ کنید این اطلاعات می تواند شماره سریال و یا نام گیرنده و یا تصویر هر فرد باشد.

گستردگی و تنوع در ابعاد و سطوح چاپی:

چاپ دیجیتال و به ویژه روش جوهرافشان تنها شیوه‌ای است که قابلیت چاپ در ابعاد بسیار عریض با کیفیت‌های بالا برای مخاطب ایجاد می کند. تنوع و گستردگی ابعاد چاپی به این شیوه از قابلیت‌ چاپ لیبل‌های کوچک در صنعت بسته‌بندی تا انواع متنوع کتاب و بروشور در اندازه‌های مختلف همچنین اعلان‌های عریض تبلیغاتی فضای باز را شامل می شود. از نقطه‌نظر جنس سطح چاپی نیز این شیوه مجموعه وسیعی از انواع کاغذها، به صورت رول و ورق در گرماژهای مختلف، انواع فلکسی، بنر، پارچه و … را برای چاپ به شیوه‌های گوناگون دیجیتال پدید می آورند.
در واقع هیچ شکل دیگری از چاپ تا این حد انعطاف‌پذیر و قابل تغییر نیست. بخشی از انعطاف‌پذیری چاپ دیجیتال ناشی از این واقعیت است که می تواند با دستگاه‌های مختلف موجود در بازار خروجی داشته باشد. سفارش‌دهنده محصول چاپی می تواند از شیوه چاپ لیزری برای شخصی سازی کارت‌ها و بروشورهایش استفاده می کند. در همان حال مخاطبی دیگر، برای تولید اعلان‌ چند متری می تواند شیوه جوهرافشان را برگزیند. به دلیل این تنوع لازم است برای به کارگیری روش‌های مناسب هر سفارش، تفاوت‌های میان این شیوه‌ها و نقاط ضعف و قوت هر کدام را شناخت و از قابلیت‌های آنها در راستای اجرای طرح‌های مختلف استفاده جست.
از نقطه‌نظری دیگر چاپکارانی که سعی می کنند راهکارهای دیجیتال را به کار بندند از مزیت صرفه‌جویی در هزینه‌ها برخوردار می شوند. علاوه بر آن طیف وسیعی از محصولات چاپی را نیز می توان با انتخاب‌های عدیده همراه ساخت.
همچنین چاپ دیجیتال این امکان را فراهم می آورد تا فقط آنچه را که لازم است به چاپ برساند و بدین طریق از صرف هزینه‌های اضافی جلوگیری کند.

روش‎ها‎ی چاپ دیجیتال

چاپ دیجیتال به عنوان یکی از چاپ‎ها‎ی پرطرفدار به شمار می‎رود که روش‎ها‎ی متعددی برای این نوع چاپ در نظر گرفته می‎شود. برای دسته بندی چاپ دیجیتال دو معیار نحوه کار و ابعاد مورد توجه است:

انواع چاپ دیجیتال براساس نحوه کار

• روش دیجیتالی نوری یا پرتوی: متن مورد نظر از طریق تابش شعاع‌های نوری روی کاغذهای حساس به نور، چاپ می‎شود. این روش چاپ به دو مرحله چاپ و ظهور نیاز دارد.
• روش چاپ دیجیتالی الکتروفتوگرافی: در این روش از جوهر‎ها‎ی مایع و یا مرکب جامد پودری (تونر) استفاده می‎شود.
• روش چاپ مارکرهای لیزری: در این روش سطوح مورد چاپ باید به حرارت حساس باشند که حرارت ناشی از لیزر و یا ماتریس‎ها‎ی حرارتی با ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی بر روی سطح کاغذ حساس، فرآیند چاپ را بر عهده می‎گیرند.
• روش چاپ دیجیتال تصعید رنگ: سرعت و کیفیت این روش بالاست و مواد رنگی بر روی سلفون‌هایی قرار می‎گیرند که پرتوهای گوناگون از قبیل لیزر و یا ماتریس‌های حرارتی،‌ رنگ را از روی نوارهای سلفون بخار و سپس بر روی سطح مورد نظر چاپ می‎کنند.

انواع چاپ دیجیتال براساس ابعاد چاپ

• چاپ با فرمت متوسط: حداکثر ابعاد کارهای چاپی با ابعاد متوسط در برگه‎ها‎ی A3 و با سایزهای ۳۳×۴۸ سانتیمتر می‎باشد. در این فرمت، چاپ می‎تواند با روش‎ها‎ی تونری، جوهر افشار و یا نوری انجام شود. چاپ متوسط برای چاپ کارت ویزیت، چاپ بروشور، چاپ کاتالوگ، لفاف‎ها‎ی بسته بندی، لیبل، عکس، چاپ روی سطوح مختلف ابعاد متوسط قابل استفاده است.
• چاپ با فرمت بزرگ: در این روش ابعاد چاپ در برگه‎ها‎ی A3 و با عرض ۱۵۰ سانتیمتر می‎باشد. برای چاپ ابعاد بزرگ نیز از شیوه چاپ تونری و جوهرافشان یا نوری استفاده می‎شود. برای چاپ پوستر تا عرض ۱۵۰ سانتیمتر و مصارف فضای داخلی(Indoor) این روش کاربرد دارد.
• چاپ با فرمت عریض : ابعاد این نوع چاپ ۱۵۰ * ۵۰۰ سانتیمتر می‎باشد که به دلیل مقاومت بالا، بیشتر برای مصارف فضای باز مورد استفاده قرار می‎گیرد.

سلفون(لمینت) در چاپ دیجیتال

تعریف: پوشش نازک و اغلب پلاستیکی که روی جلد کتاب و مجله برخی از پوسترها و مانند آن می کشند تاهم زیبایی آن بیشتر شود و هم ضربه های ناخن و مانند آن کم تر بر روی جلد خش ایجاد کند .

لمینیت (lamination) چیست؟

لمینیت کردن یکی از سریع‌ترین و ساده‌ترین روش‌های محافظت از کار چاپی است. در سیستم لمینیت با چسبیدن لایه‌ بسیار نازک و شفاف پلاستیکی بر یک یا دو طرف یک کار چاپی، از آن در برابر رطوبت و سایر آسیب‌های محیطی، محافظت شده و محصول چاپ شده‌‌ی نهایی در برابر آب و پارگی مقاوم می شود؛ به علاوه لمینیت، شدت رنگ‌ها و کنتراست رنگی در تصاویر چاپ شده را بهبود می بخشد. تصاویر چاپ شده با رنگ‌های درخشان، بیانگر کیفیت بالاتری هستند. لمینیت مانع از چین و چروکیدگی، لک‌شدن، آفتاب خوردگی، سیاه شدگی، پریدگی رنگ و یا چربی، اثر انگشت و سایر آسیب‌های موجود در محیط، بر کار چاپ شده می شود.
.سه نوع از دستگاه‌های لمینیت (Laminators) که اغلب در چاپ دیجیتال به کار می روند عبارتند از:

۱- لمینیتورکیسه‌ای یاکتابچه‌ای

لمینیت کیسه‌ای یا کتابچه‌ای شامل دو قطعه فیلم پلاستیکی از پیش بریده شده است. یک لایه چسب حرارتی نیز روی یکی از این فیلم‌ها را می پوشاند. برای این‌که این دو قطعه فیلم پلاستیکی حالت کیسه پیدا کنند، از لبه‌های دو فیلم از یک طرف به هم چسبانده و درزبندی (seal) می شوند. پس از این کار دو قطعه فیلم حالت یک کتابچه را به خود می گیرند که می توان کار چاپی را درون آن قرار داد. ابعاد فیلم‌ها باید بزرگ‌تر از کار چاپی باشد به گونه‌ای که به راحتی کار چاپی را پوشانده و لبه‌های آنها به یکدیگر چسبانده شود. لمینیت کیسه‌ای را می توان با یک قطعه فیلم نیز انجام داد. در این حالت یک قطعه فیلم پلاستیکی را از وسط، خط (Creasing) می زنند و سپس آن را تا می کنند و بعد کار چاپی را درون آن قرار می دهند. به این نوع لمینیت، لمینیت کیسه‌ای پروانه‌ای (Butterfly) می گویند، زیرا پس از خط اندازی روی فیلم و تا کردن آن، شکلی شبیه به بال‌های پروانه پیدا می کند.پس از قرار دادن کار چاپی بین دو قطعه فیلم کیسه‌ای حاوی سطح چاپ شده، فیلم، لمینیت و چسب از میان نوردهای گرم تحت فشار عبور می کند تا کلیه لایه‌های چسبناک به‌طور کامل به یکدیگر جوش بخورند.

۲- لمینیتورهای رول حرارتی

این نوع لمینیتورها از یک یا دو رول بزرگ فیلم استفاده می کنند. یک روی این فیلم دارای چسبی است که هنگامی که در معرض حرارت قرار می گیرد، فعال می شود. این چسب هنگامی که کار چاپی از درون لمینیتور عبور می کند روی کار می چسبد. در هنگامی که کار با استفاده از فرایند دیجیتال چاپ شده باشد، میزان چسبندگی فیلم لمینیت به لایه مرکب به نوع، جنس مدیا و همچنین نیرویی چسبندگی بین لایه حرارتی و لایه مرکب بستگی دارد. یکی از رول‌ها بالای ماشین نصب شده و رول بعدی همزمان در زیر ماشین نصب می شود. رول بالایی روی کار را لمینیت کرده و همزمان رول پایینی پشت کار را لمینیت می کند. به این فرآیند کپسوله کردن (Encapsalation) یا محصور کردن کار چاپی بین دو لایه فیلم می گویند. البته کار را می توان به صورت یک رو نیز لمینیت کرد. در بسیاری موارد به‌طور معمول نیازی به لمینیت کردن پشت کار وجود ندارد. نوع هیبرید دستگاه‌های لمینیت می تواند با استفاده از مواد حرارتی روی کار را لمینیت کند. این ماشین‌ها قادر نیستند کار را به صورت پشت و رو لمینیت کنند. پس از اتمام لمینیت کار چاپ شده، به‌طور معمول به یک تیغه تیز جهت جدا کردن کار لمینیت شده از ماشین نیاز است. تعداد سیلندرها در لمینیتورهای مختلف متفاوت است. فیلم لمینیت به محض وارد شدن به ماشین لمینیتور از میان سیلندرها عبور می کند؛ سیلندرهایی که حرارت را به طور یکسان در همه جای فیلم پخش کرده و سبب جوش خوردن لایه‌های فیلم به کار چاپی در طول این روند می شوند.

۳- لمینیتورهای رول سرد

(Cold Roll Laminators)لمینیتورهای رول سرد و لمینیتورهای کیسه‌ای سرد از حرارت جهت لمینیت کردن کار استفاده نمی کنند. روی فیلم در این گونه لمینیت‌ها نسبت به فشار حساس(pressure-sensitive) است، بدین معنی که فیلم دارای سطحی چسبناک است که در تماس با سطح کار چاپ شده به آن چسبیده و جوش می خورد. این روش برای لمینیت کردن محصولات چاپی که حرارت به آن‌ها آسیب می رساند بسیار مناسب است؛ به طور مثال می توان از مرکب‌های پایه مومی(wax-based inks) که در اثر گرما ذوب می شوند یا محصولات چاپی حساس به حرارت (temperature-sensitive)که برای آنها از چسب حساس به فشار(pressure-sensitive) استفاده می شود، مانند وینیل یا سایر پلاستیک‌های زود ذوب نام برد.

كاربری آسان ماشین‌های چاپ

در حالی كه برای كار با ماشین افست نیاز به یك اپراتور با تجربه و ماهر است تا بتوانیم كاری با كیفیت به چاپ برسانیم، پای ماشین چاپ دیجیتال، نقش اپراتور چندان تاثیرگذار به نظر نمی رسد. اینكه تصویری را كمی پررنگ‌تر یا كم‌رنگ‌تر چاپ كنیم، ورق‌های چاپ شده قبلی را با بعدی ها مقایسه كنیم، در روش دیجیتال هیچ‌ كدام بر روی ماشین چاپ انجام نمی شود. بلكه همه این ملاحظات باید در مرحله پیش از چاپ دیجیتال كه همان آماده‌سازی فایل است انجام پذیرد. البته این موضوع چاپ دیجیتال را از تجربه بی نیاز نمی‌سازد ولی نكته محسوس در این میان آن است كه تكنولوژی چاپ دیجیتال، چاپ را از حالت بسیار تخصصی خارج ساخته و مشتری نهایی كار چاپی را بیشتر در امور چاپ دخیل ساخته و به چهره چاپ عمومیت بخشیده است.

دستگاه چاپ دیجیتال

دستگاه چاپ دیجیتال بر اساس کارکرد و نوع چاپی که دارند به انواع دستگاه چاپ فلکس و بنر، دستگاه چاپ روی تمامی سطوح (فلت بد)، دستگاه چاپ یووی، دستگاه چاپ پارچه ۴ رنگ، دستگاه لیزر، دستگاه حکاکی، CN دستگاه کاترپلاتر و دستگاه سه کاره پارچه نویس، دسته بندی می شوند.

دستگاه چاپ دیجیتال باید قابلیت چاپ در فرمت های بزرگ، عریض و متوسط را داشته باشد. در صورتی که دستگاه برای چاپ با فرمت بزرگ استفاده می شود، می تواند چاپ هایی در ابعاد A3+ تا عرض ۱۵۰ سانتیمتر را انجام دهد که همچون چاپ‌های فرمت متوسط، به شیوه‌های دیجیتال لیزری (تونری)، جوهرافشان یا نوری صورت می گیرد. دستگاههای چاپ دیجیتالی که برای فرمت های عریض استفاده می شوند، می توانند ابعاد چاپ از عرض ۱۵۰ سانتیمتر تا عرض ۵۰۰ سانتیمتر را بر عهده بگیرند که به دلیل بزرگ بودن ابعاد، این سفارشات بیشتر برای مصارف فضای باز (outdoor) کاربرد دارند.

ویژگی هایی که یک دستگاه چاپ دیجیتال باید داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان تنظیم دما
• امکان بررسی دستگاه به منظور حدف مشکلاتی احتمالی
• امکان چاپ ظریف تصاویر و شفافیت فوق العاده در لبه ها و خطوط
• انجام فرایند چاپ در کوتاه ترین زمان ممکن و با هزینه مقرون به صرفه
• داشتن گیره مخصوص جهت جلوگیری از تماس لبه های سطح چاپ با هد
• استفاده از رنگ های متنوع که در برخی از دستگاه ها به ۶ رنگ نیز می رسد.
• امکان چاپ بدون پشت دست برای چاپ بر روی روسری و شال به نحوی که پشت پارچه نیز تا حدود ۹۰ درصد چاپ قابل مشاهده باشد.
• مجهز به Drive Roller و Friction roller به منظور ایجاد مکش مناسب و جلوگیری از چروک خوردن سطح مورد نظر بویژه پارچه ها

تعرفه چاپ دیجیتال

قیمت و هزینه چاپ دیجیتال بر حسب مواردی از جمله نوع کاغذ، تیراژ چاپ و رنگی بودن یا سیاه و سفید بودن مشخص می‏شود. یکی از نکات مهم در رابطه با چاپ دیجیتال، امکان چاپ در تیراژهای کم می‏باشد. در عین حال آنچه که موجب امتیاز این نوع چاپ شده، امکان تغییر مطالب مورد نظر، در چاپ های بعدی است که این امر، هزینه و تعرفه چاپ دیجیتال را تا حد زیادی کاهش می‎دهد.

بطور کلی هزینه چاپ دیجیتال در کاغذهای تحریر به نسبت کاغذ گلاسه کمتر است که این امر بر حسب وزن محاسبه می‏شود. بدین معنا که هر چقدر کاغذ گلاسه وزن بیشتری داشته باشد، قیمت چاپ آن نیز بیشتر می‏شود. تعرفه چاپ بر روی لیبل و کتان نیز به مراتب بیشتر از انواع قبلی می‏باشد.

همانطور که گفته شد رنگی بودن یا سیاه و سفید بودن چاپ نیز معیار دیگری برای تعیین تعرفه چاپ دیجیتال به شمار می‏رود. به این معنا که چاپ رنگی هزینه بیشتری نسبت به چاپ سیاه و سفید دارد. هزینه چاپ دو رو ۲ برابر چاپ یکرو محاسبه می‏شود. همچنین چاپ در برگه های A3 بیشتر از A4 می‏باشد. در صورتی که برای چاپ دیجیتال، نوع تنپلات (در آن از نقاط رنگی فراوان استفاده می‏شود که با زوایای مختلف در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند) سفارش داده شود، هزینه چاپ افزایش پیدا می‏کند. با توجه به اینکه در چاپ دیجیتال امکان طراحی و عکاسی نیز وجود دارد، لذا با چاپ تصاویر، قیمت و تعرفه چاپ نیز بیشتر خواهد بود.